ماهیت و حکم اخلاقی غیبت در روایات و اخلاق اسلامی

ماهیت و حکم اخلاقی غیبت یکی از موضوعات مهم اخلاقی است. مسأله اصلی این رساله این است که تعریف دقیق غیبت چیست و چه عناصری در ماهیت آن دخیل هستند. براساس تحقیقات انجام شده چند عناصرتشکیل دهنده ماهیت غیبت هستند: (3-1).غیاب انسان معین دیگر،(6-4).عیبی که از نظر عرفی عیب محسوب می شود،( 9-7). با قصد عیب جویی که غیبت شونده از آن کراهت داشته باشد و عیب مذکور دروغ نباشد. بنابراین در تعریف غیبت گفته می‎شود که:غیبت چنانکه از اسمش پیدا است آن است که در غیاب کسی سخنی گفته شود که عیبی از او را فاش سازد و این عیب در شخص واقعیت داشته باشد،عیبی که از نظر عرف عیب تلقی شود و گوینده هم با قصد انتقاص و ذم او بگوید، خواه این عیب جسمانی باشد یا اخلاقی یا در اعمال او باشد و یا در سخنش، حتی در اموری که مربوط به او باشد مانند لباس، خانه، همسر و فرزندان و مانند اینها، که شخص از شنیدن آن ناراحت می‎شود. مسأله مهم دیگر حکم اخلاقی غیبت است شکی نیست که حکم اولی غیبت حرمت است ولی در برخی شرایط از نظر اخلاقی و شرعی غیبت جایز است: 1. دادخواهی مظلوم، 2. غیبت شخص متجاهر به فسق، 3. نصیحت مشورت گیرنده، 4. استفتاء، 5. مذمت شاهد و راوی ناباب، 6. مدعی نسب دروغین، ...برخی از راه‏های جبران عمل غیراخلاقی غیبت عبارت است از: 1. استغفار، 2.استحلال. این رساله تلاش کرده است با تحلیل ماهیت غیبت، عناصر دخیل و غیر دخیل در ماهیت غیبت و موارد جواز آن را بیان کند.